Grzegorz Kłodkowski – aplikant radcowski
FIDIC to skrót od Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils, czyli Międzynarodowej Organizacji Inżynierów i Konsultantów. Organizacja ta od lat publikuje Warunki Kontraktowe – zbiór przepisów nad wyraz przydatnych w umowach o roboty budowlane i prace projektowe. Katalog uniwersalnych, powszechnie uznanych, międzynarodowych standardów inżynieryjno-budowlanych regulujących kompleksowo wzajemne zobowiązania stron ma ogromne znaczenie praktyczne, ponieważ ujednolica procedury realizacji inwestycji budowlanych na całym świecie.
Cechą charakterystyczną FIDIC jest to, że zawierane na ich podstawie umowy równomiernie rozkładają ryzyka pomiędzy uczestnikami procesu budowlanego i dopuszczają modyfikacje tych umów, gdy zachodzi taka potrzeba. W praktyce przygotowanie projektu umowy o roboty budowlane na podstawie FIDIC polega na przyjęciu warunków ogólnych w wersji niezmienionej oraz dokonaniu ich modyfikacji przy użyciu klauzul szczególnych, które mogą klauzule ogólne wyłączać, zmieniać lub uzupełniać zarówno w części jak i w całości.
W Polsce Warunki Kontraktowe FIDIC wykorzystywane są najczęściej przy realizacji inwestycji z zakresu zamówień publicznych oraz przy realizacji projektów współfinansowanych ze środków unijnych, ponieważ ułatwiają przygotowanie inwestycji, jej realizację, wydatkowanie i rozliczanie środków, a także przeprowadzanie kontroli i nadzoru. Pierwowzorem obecnie stosowanych Warunków Kontraktowych była wydawana od 1957 r. „Czerwona Książka”, której regulacje dostosowywane były do bieżących potrzeb.
Nowe wydanie warunków FIDIC – z 2017 r. stanowi odpowiedź na problemy zgłaszane w ciągu ostatnich lat na podstawie obserwacji stosowania warunków kontraktowych FIDIC z 1999 r. Wprowadzone zmiany dotyczą przede wszystkim zagadnień proceduralnych z zakresu roszczeń i sporów, kładąc większy nacisk na ich polubowne rozwiązywanie poprzez wprowadzenie jako zasady komisji stałej do której odnosi się nowa, nieistniejąca wcześniej Subklauzula 21 [spory i arbitraż]. Zadaniem stałej komisji jest pomoc stronom w omówieniu bądź rozwiązaniu spornych kwestii i różnic w stanowiskach ujawnionych w trakcie realizacji projektu. Ponadto, nowe Warunki Kontraktowe wzmacniają pozycję Inżyniera Kontraktu, doprecyzowują pojęcia używane w FIDIC, a także, w celu promowania korzystania z Warunków Kontraktowych FIDIC, zachowując ich oryginalny i zrównoważony charakter, wprowadzono Złote Zasady FIDIC – postanowienia Warunków Kontraktu, które nie powinny być modyfikowane przez strony Kontraktu. Sformułowane zostały one w sposób ramowy, bez odwoływania się do poszczególnych klauzul Warunków Ogólnych, tak by odzwierciedlać przeświecające im założenia.
Zgodnie z pierwszą z nich, kompetencje, prawa, obowiązki, funkcje i zakresy odpowiedzialności uczestników kontraktu FIDIC powinny co do zasady odpowiadać Warunkom Ogólnym kontraktu oraz istocie przedsięwzięcia. Zgodnie z kolejną, Warunki Szczególne powinny być zredagowane w sposób klarowny i jednoznaczny. Złota zasada numer trzy nakazuje by Warunki Szczególne nie były sprzeczne z rozkładem ryzyk przewidzianym w Warunkach Ogólnych. Złota zasada numer cztery – Warunki Szczególne powinny określać rozsądny czas na wykonywanie praw i obowiązków kontraktowych. Ostatnia z zasad, której celem jest minimalizowanie negatywnego wpływu sporów na realizację kontraktu stanowi, że wszelkie spory powinny być w pierwszej kolejności kierowane do komisji rozjemczej.
Swoiste wyciągnięcie przed nawias tych zasad należy ocenić pozytywnie, pamiętać bowiem trzeba, że klauzule szczególne mają niekiedy tak daleko idące skutki, że kontrakt przestaje odpowiadać podstawowym zasadom FIDIC. Złote zasady mają temu zapobiec, jednak to praktyka pokaże czy ich wprowadzenie przyniesie pozytywny efekt.
Nowe wydanie FIDIC z 2017 r. uznać można za dobre – ma na celu przeciwdziałanie zniekształcaniu i nadużywaniu Warunków Kontraktu, stanowi odpowiedź na dotychczasowe problemy oraz jest sprawnym narzędziem do zarządzania Kontraktem. W związku z obszernym rozbudowaniem nowego wydania FIDIC i jego znacznym stopniem skomplikowania (obecnie jest to ponad 100 stron przy 60 stronach poprzedniego wydania) do prawidłowej i skutecznej obsługi kontraktu niezbędna wydaje się pomoc profesjonalnego podmiotu posiadającego wieloletnie doświadczenie, dlatego też już dziś zapraszamy do współpracy!